Dzieło Sofonisby Anguissoli pod lupą naukowców

Obraz datowany na lata 1554-1556, najprawdopodobniej trafił do zamku w II połowie XVIII wieku za sprawą księżnej Izabelli Lubomirskiej, zakupiony w czasie jednej z podróży po Europie. Jednak dokładna proweniencja obrazu nie jest znana. Obecnie Muzeum eksponuje dzieło w Korytarzu Czerwonym na pierwszym piętrze zamku. Możliwe, że lokalizacja obrazu nie zmieniła się od początku jego obecności w rezydencji.

Dokumenty muzealne z 1964 i 1994 roku wskazują, że w dzieło "Autoportret przy sztaludze", ingerowano co najmniej trzykrotnie. Dlatego, aby dowiedzieć się więcej o tych działaniach, podjęto decyzję o nieinwazyjnym zbadaniu obrazu metodami makro i mikroanalitycznymi, między innymi badaniami XRF oraz OCT.

XRF czyli fluorescencyjna spektrometria rentgenowska umożliwiła określenie składu pierwiastkowego powierzchni obrazu, a w konsekwencji sprawdzenie możliwie użytych pigmentów w zaprawie i warstwach malarskich. Dzięki temu możliwe było rozróżnienie oryginalnych warstw malarskich np. zawierających biel ołowiową, a wtórnych nawarstwień, które zawierają np. biel cynkową. Biel cynkowa została wynaleziona pod koniec XVIII w. Natomiast biel ołowiowa używana od starożytności jest współcześnie nie stosowana, ponieważ jest trująca. Odkrycia w tym zakresie są istotne przy datowaniu prac.

Drugie badanie OCT, czyli Optyczna Koherentna Tomografia na co dzień jest wykorzystywana np. w diagnostyce oka. Zastosowanie OTC do zbadania dzieła pozwoliło na analizę laserunków, werniksów i innych warstw półprzeźroczystych. Dzięki temu badaniu można było ustalić ile takich warstw znajduje się na powierzchni obrazu.

Badania zostały przeprowadzone w ramach piątego konkursu wniosków do Infrastruktury Badawczej Polskiego Konsorcjum Dla Badań Nad Dziedzictwem Kulturowym E-RHIS.PL (European Research Infrastructure for Heritage Science). W ramach projektu Badania obrazu Sofonisby Anguissoli "Autoportret przy sztaludze" wykonano badania w Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych Muzeum Narodowego w Krakowie oraz w Interdyscyplinarnym Centrum Nowoczesnych Technologii UMK w Toruniu.

Wyniki badań będą prezentowane na wystawie czynnej przez siedem dni w tygodniu, w godzinach udostępniania wnętrz I piętra Zamku. Wstęp w cenie biletu.